Vlaanderen.be klimaat.vmm.be
Je bent hier: Home / Thema's / Wat we weten over klimaatverandering

Wat we weten over klimaatverandering

Klimaatverandering is de verandering van de gemiddelde weersomstandigheden op aarde en ook de wijzigende kans op voorkomen van weersextremen. Deze zijn een rechtstreeks gevolg van de stijgende concentraties aan broeikasgassen in onze atmosfeer door menselijke activiteiten, zoals het gebruik van fossiele energie en ontbossing. Klimaatopwarming is een van de grootste mondiale risico’s voor mens en maatschappij. Ze zal in Vlaanderen eenvoudig uitgedrukt zorgen voor ‘meer hittegolven, meer en hevigere onweders, drogere zomers, nattere winters en een stijgend zeeniveau’.

Wat is het probleem?

Klimaattoestand

De concentratie van broeikasgassen in onze atmosfeer neemt sinds het begin van het industriële tijdperk (1750) sterk toe. Broeikasgassen laten zonnestralen door, maar houden de warmte die de aarde terugkaatst tegen. Dit fenomeen staat bekend als het broeikaseffect. De belangrijkste broeikasgassen zijn: koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4) en lachgas (N2O). De klimaatverandering die we wereldwijd sinds 1850 waarnemen, is onmiskenbaar mee toe te schrijven aan menselijke activiteiten die de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer verhogen: voornamelijk het gebruik van fossiele brandstoffen en ontbossing. En naast een stijging van de temperatuur zorgt de klimaatverandering ook voor zeespiegelstijging, wijzigende weerspatronen en extremere weersomstandigheden.

Meer informatie over de concentratie en uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen vind je hier:

Welk effect heeft klimaatverandering nu al?

  • De jaarlijkse gemiddelde temperatuur in Vlaanderen is sterk toegenomen (+2,6 °C).

  • Alle seizoenen worden warmer, maar toename is grootst in lente (+3,1 °C) en zomer (+2,5 °C).

  • Er worden meer tropische dagen (≥ 30 °C) geregistreerd en hittegolven komen frequenter voor, duren langer en halen hogere temperaturen.

  • De jaarlijkse gemiddelde hoeveelheid neerslag neemt wat toe, vooral in de winter.

  • In de lente regent het minder frequent en als het in de zomer regent, zijn dat vaker hevige onweders.

  • Op enkele decennia is de hoeveelheid neerslag die weer verdampt met bijna een derde toegenomen op jaarbasis, waardoor het neerslagtekort tijdens het groeiseizoen verder oploopt.

  • De zeespiegel stijgt en het zeewater wordt warmer.

Jaarlijks actualiseert de VMM de informatie over de evolutie van de klimaattoestand in Vlaanderen en België. Lees er meer over op https://www.vmm.be/klimaat

 Bekijk klimaat op kaart in de IMPACT-tool »

Wat voorspellen de klimaatscenario's?

In hoeverre zal het klimaat verder veranderen? Dat zal afhangen van de mate waarin we erin slagen om de mondiale broeikasgasuitstoot terug te dringen. In dit Klimaatportaal Vlaanderen toont het hoog-impactscenario welke vormen klimaatverandering kan aannemen op jouw locatie tot 2100. De waarden voor het klimaat rond 2050 stemmen overeen met een mondiale temperatuurtoename met circa 2,5 °C ten opzichte van het pre-industriële niveau. Die toename is haast niet meer weg te denken, als gevolg van het effectieve emissieverloop tot nog toe. De kaartbeelden en cijfers voor het klimaat rond 2030 en 2100 stemmen op hun beurt overeen met een mondiale temperatuurstijging van 1,5°C (streefdoel uit Klimaatakkoord van Parijs) en 5,4°C (worst-case scenario).

Ikoon hitte

    

Tegen 2030 kan het in Vlaanderen gemiddeld al 2,2 °C warmer zijn dan in de referentieperiode (1976-2005). Naar 2050 toe kan dit oplopen naar 3,3°C. Zelfs een toename met 6,1°C tegen 2100 valt niet uit te sluiten als we er mondiaal niet in slagen de uitstoot van broeikasgassen drastisch terug te dringen.

Ikoon regen
  

In de winter kan er tegen 2050 tot 7 % meer regen vallen, naar het einde van de eeuw toe zelfs tot 29 % extra. In de zomer wordt het waarschijnlijk droger en kan de neerslag tegen 2050 al met bijna 20 % dalen. Het aantal zomerse regendagen neemt dan af, maar het kan wel intenser regenen.

Ikoon zeespiegelstijging
 

 

De zeespiegel kan de komende decennia sneller beginnen te stijgen; tot gemiddeld 8 mm per jaar. Dat leidt tot een stijging van minstens 80 cm tegen 2100.

Ikoon wind 

Regio’s waar de gemiddelde windsnelheid boven de 5 m/s ligt, strekken zich met enkele tientallen kilometers meer landinwaarts uit dan alleen West- en Oost-Vlaanderen in het huidige klimaat.

Naast dit overzicht van enkele veranderende jaar- en seizoengemiddelden, moeten we ook rekening houden met het vaker voorkomen van sommige weersextremen. En dat zal leiden tot belangrijke klimaateffecten als hitte, droogte en wateroverlast en mogelijke impact op mens, natuur en economie.

Grafiek toename gemiddelde temperatuur

Figuur: Bij een toename van de gemiddelde temperatuur vergroot de kans op extreme warmte en extreem weer (Bron: VMM op basis van KMI (2020))


Oost ↔ West

  • De gemiddelde temperatuur tijdens de zomermaanden blijft in het oosten van Vlaanderen 1 °C warmer dan in het westen. Op extreem warme dagen lopen de temperatuurverschillen er nog veel hoger op omdat er minder milderende factoren zijn tegen hitte en droogte dan aan de kust (verkoelende zeebries) en in regio's met nattere bodems (energie invallende zonnestraling zorgt er voor verdamping van water, en minder voor opwarming van de omgevingslucht).
  • Heel extreme neerslagtotalen lopen hoger op in het oosten van Vlaanderen en bereiken hun hoogste waarden in en rond de stedelijke agglomeraties van Antwerpen en Brussel.

Stedelijk ↔ Landelijk

  • De stedelijke klimaathotspots zoals Brussel, Antwerpen, Gent, Kortrijk, Mechelen, Roeselare, Brugge, Aalst, Leuven, Hasselt en Genk zullen de klimaateffecten sterker voelen dan nabijgelegen landelijke gebieden.
  • Een aantal grotere riviervalleien in o.a. het Dender- en Demerbekken zullen vaker te kampen krijgen met overstromingen. Maar het is vooral wateroverlast door hevige (zomer)onweders die een bedreiging vormt voor woningen en andere gebouwen, zeker in sterk verstedelijkt gebied met veel verharding.
  • De aanwezigheid van groen-blauwe netwerken (parken, waterpartijen etc.) kan ervoor zorgen dat sommige locaties pas tientallen jaren later en/of in mindere mate klimaateffecten ondervinden. Dat effect speelt zeker in landelijke (deel)gemeenten, maar kan ook bij de inrichting van stedelijk gebied verkregen worden.

 Bekijk klimaat op kaart in de IMPACT-tool »

vmm.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

Elke dag opnieuw werkt de Vlaamse Milieumaatschappij aan het milieu van morgen. Water, lucht en klimaat(adaptatie) zijn onze kerntaken.